Frengi (Sifiliz) Nedir?

İçerikler (Gizle-)

Frengi (Sifiliz) Nedir?

Frengi, diğer adıyla sifiliz; özellikle cinsel yolla bulaşan, bakteri kaynaklı bir enfeksiyondur. Bu bakteriyel enfeksiyon; enfekte bir kişiyle yapılan vajinal, anal veya oral seks yoluyla kolayca yayılabilir. Ancak sifiliz, erken teşhis edildiğinde ve uygun antibiyotik tedavisi uygulandığında etkili bir şekilde tedavi edilebilir. Eğer tedavi edilmezse sifiliz ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Örneğin; enfeksiyon ilerledikçe kalp, beyin, gözler, sinir sistemi ve kas-iskelet sistemi gibi vücudun çeşitli bölgelerinde kalıcı hasarlara neden olabilir. Hatta, özellikle ileri evrelerde görme kaybına ve nörolojik bozukluklara yol açabilir. Bu nedenle frengi riskini azaltmak için cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanmak oldukça önemlidir. Herhangi bir sifiliz belirtisi fark edildiğinde derhal tıbbi yardım almak ve gerekli testleri yaptırmak, hastalığın daha ciddi komplikasyonlara yol açmasını önleyebilir. Bu yüzden düzenli kontrollerinizi mutlaka yaptırmalı ve cinsel korunma yöntemlerini öğrenip uygulamalısınız.²

Cinsel hastalıklardan korunma yöntemleri hakkında bilgi almak ya da prezervatif çeşitleri gibi ilgili olabilecek konularda okuma yapmak için içeriklerimizi inceleyebilirsiniz.

Frengi Evreleri Nelerdir?

Frengi, Treponema pallidum adlı bakteri nedeniyle ortaya çıkan ve çoğunlukla cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Enfeksiyon dört ana evrede ilerler. Bunlar primer, sekonder, latent ve tersiyer evrelerdir. Bu evrelerin her biri farklı belirtiler gösterir ve tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.^1,2 Aşağıda frengi evrelerine dair detayları bulabilirsiniz:

Primer Sifiliz

Frenginin ilk aşaması, enfekte bir kişiyle temasın ardından iki ila on iki hafta içinde ortaya çıkar. Bu evrede bakterinin vücuda girdiği yerde genellikle ağrısız olan ve "şankr" adı verilen sert, düz bir yara gelişir. Şankr, çoğunlukla genital bölgede, ağızda veya rektumda görülür ve birey farkında olmayabilir çünkü genellikle ağrısızdır. Şankr, tedavi edilmezse kendi kendine birkaç hafta veya ay içinde iyileşebilir ancak bu enfeksiyonun geçtiği anlamına gelmez. Bu dönemde sifiliz; vajinal, anal veya oral seks yoluyla başkasına bulaşabilir.^1,2

Sekonder Sifiliz

Şankr iyileştikten bir ila altı ay sonra vücudun genelinde, avuç içleri ve ayak tabanları dahil olmak üzere kırmızı veya kırmızımsı kahverengi bir döküntü belirir. Döküntü genellikle kaşınmaz ve bazen soluk olabilir. Bu aşamada, ateş, yorgunluk, kas ağrıları, baş ağrısı, saç dökülmesi, ağırlık kaybı ve lenf düğümlerinde şişlik gibi belirtiler görülebilir. İkincil sifiliz belirtileri kendi kendine geçebilir veya aylar, hatta yıllar boyunca gelip gidebilir. Bu evrede de tedavi edilmezse, enfeksiyon latent aşamaya ilerler.^1,2

Latent Sifiliz

İlk iki evre boyunca tedavi edilmezse, sifiliz latent aşamaya geçer. Bu evrede dışarıdan belirgin semptomlar görülmez. Ancak enfeksiyon; kalp, kemikler, sinirler ve diğer organlara sessizce hasar vermeye devam eder. Latent evre yıllar sürebilir ve bu süreçte bulaşıcılık azalır. Ancak, tedavi edilmezse enfeksiyon son evreye ilerleyebilir.^1,2

Tersiyer Sifiliz

Latent evrenin ardından, tedavi edilmeyen vakaların yaklaşık %20-30'unda sifiliz, ciddi sağlık sorunlarına yol açan tersiyer evreye ulaşır. Bu aşamada beyin, sinir sistemi, gözler, kalp, kan damarları ve diğer organlarda ciddi hasarlar gelişebilir. Bu hasarlar, enfeksiyonun başlangıcından yıllar sonra bile ortaya çıkabilir. Geç evre frengi; hareket bozuklukları, kas problemleri, nörolojik hasar, nöbetler ve görme problemleri gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir.^1,2

Bonus: Konjenital Frengi

Hamile bireyler, sifilizi doğmamış bebeklerine geçirebilir. Konjenital sifiliz, ciddi sağlık problemlerine ve hatta ölüme neden olabilir. Bebeklerde deri döküntüleri, ateş, sarılık, anemi, dalak ve karaciğer büyümesi gibi belirtiler görülebilir. İleri durumlarda, işitme kaybı, diş problemleri gibi daha ciddi semptomlar gelişebilir. Bu nedenle, hamilelik sırasında erken tanı ve tedavi büyük önem taşır.^1,2

Frengi (Sifiliz) Belirtileri Nelerdir?

Frengi, Treponema pallidum bakterisinin neden olduğu ve genellikle cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Belirtiler genellikle hafif olduğundan ve zamanla değişebildiğinden tanı koymak zor olabilir. Aşağıda, erkekte ve kadında frengi belirtileri hakkında daha detaylı bilgi bulabilirsiniz:

Şankr (Düz Yaralar)

Frenginin ilk belirtisi genellikle genital bölgede, anüs çevresinde veya nadiren dudaklar ve ağız içinde ortaya çıkan küçük, ağrısız yaralardır. Bu yaralar "şankr" olarak adlandırılır ve çoğu zaman tek başına görülür. Şankrler, sıklıkla diğer cilt lezyonlarıyla karıştırılabilir ve kendiliğinden iyileşebilir ancak bakteri vücutta aktif kalmaya devam eder.³

Deri ve Mukoza Üzerindeki Yaralar

Frengide penis, vajina veya anüs çevresinde beyaz veya gri renkte siğil benzeri büyümeler görülebilir. Ayrıca, el avuçları ve ayak tabanları başta olmak üzere vücudun diğer bölgelerinde de döküntüler oluşabilir. Bu döküntüler genellikle kaşıntılı değildir.³

Ağız İçinde Beyaz Lekeler

Ağız içinde beyaz lekelerin oluşması da sifilizin belirtileri arasındadır. Bu lekeler genellikle ağrısızdır ve yemek yeme veya konuşma sırasında fark edilebilir.³

Grip Benzeri Semptomlar

Sifilizin ikinci evresinde yüksek ateş, baş ağrısı ve yorgunluk gibi grip benzeri semptomlar görülebilir. Ayrıca boğaz ağrısı ve kas ağrıları da yaygın sifiliz belirtileri arasındadır.³

Lenf Bezi Şişlikleri

Enfeksiyonun neden olduğu immün yanıt sonucunda boyun, koltuk altı ve kasık bölgelerinde lenf bezlerinde şişlikler oluşabilir.³

Saç Dökülmesi

Frenginin ilerleyen evrelerinde baş, sakal ve kaşlarda dökülme gözlenebilir. Bu, genellikle bölgesel bir saç dökülmesi şeklinde olur.³

Frengi belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve zamanla azalıp artabilir. Belirtiler geçse dahi tedavi edilmemiş sifiliz vücutta kalabilir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle belirtiler fark edildiğinde derhal tıbbi yardım almak önemlidir.³

Frengi (Sifiliz) Nasıl Bulaşır?

Belirtileri hakkında bilgi sahibi olduğunuz frengi nasıl bulaşır? Treponema pallidum adlı bakterinin neden olduğu frengi, enfekte kişilerin cinsel organları, ağız veya anüs çevresinde oluşan açık yaralar (şankr) ile doğrudan temas yoluyla bulaşır. Ayrıca oral, anal veya vajinal seks sırasında kolayca yayılabilir. Hastalığın bulaşıcılığı, enfeksiyonun ilk evrelerinde yani enfekte olduktan sonraki ilk iki yıl içinde en yüksektir. Ayrıca hamile bir kişi, plasenta yoluyla enfeksiyonu doğmamış bebeğine de geçirebilir. Bu durum, konjenital sifiliz olarak bilinir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Dolayısıyla, frengi riskini azaltmak için korunma yöntemlerinin kullanılması ve düzenli sağlık kontrollerinin yapılması büyük önem taşır.⁴

Frengi (Sifiliz) Kimlerde Görülür?

Frengi, dünya çapında özellikle şehirlerde yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Bu enfeksiyon, erkekler ve kadınlar arasında fark gözetmeksizin ortaya çıkabilir ancak bazı gruplar daha yüksek risk altındadır. Özellikle 15 ila 25 yaş arası genç yetişkinler, seks işçileri, birden fazla cinsel partneri olanlar ve Amerikan yerlileri ile Afrika kökenli Amerikalılar daha fazla etkilenmektedir. Ayrıca korunmasız cinsel ilişki, birden fazla cinsel partner veya sifiliz taşıyan bir partnerle cinsel ilişkiye girmek de riski artırır. Bu nedenle sifilizin yayılmasını önlemek için korunarak cinsel ilişkiye girmek önemlidir.⁵

Frengi (Sifiliz) Teşhisi Nasıl Yapılır?

Frengi teşhisi, yapılan çeşitli testlerle konabilir. En yaygın yöntem ise kan testleridir. Kan testleri, enfeksiyona karşı savaşan antikorlar olarak bilinen proteinlerin varlığını doğrulayabilir. Sifilize neden olan bakteriye karşı antikorlar bu testlerle belirlenebilir ve geçmiş bir enfeksiyonu tespit etmek için kullanılabilir. Ayrıca, bir yaradan alınan sıvının laboratuvarda mikroskop altında incelenmesiyle de teşhis konulabilir. Sinir sistemini etkileyen durumlar söz konusu olduğunda bel omurları arasından alınan beyin omurilik sıvısı (lomber ponksiyon ile) incelenerek teşhis desteklenebilir. Ayrıca, yerel sağlık kuruluşları cinsel partnerlerin bilgilendirilmesi ve test edilmesi için hizmetler sunabilir, bu da sifilizin yayılmasını engellemeye yardımcı olur.⁵

Frengi (Sifiliz) Kendiliğinden Geçer mi?

Frengi kendiliğinden geçen bir hastalık değildir. Tedavi edilmediği takdirde sifiliz semptomları bazı evrelerde azalabilir veya geçici olarak yok olabilir ancak bakteri vücutta aktif kalmaya devam eder ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. İlerleyen evrelerde kalp, beyin ve diğer hayati organlara zarar verebilir. Bu nedenle sifiliz şüphesi olan herkesin derhal tıbbi yardım alması ve uygun antibiyotik tedavisiyle enfeksiyonun tamamen ortadan kaldırılması önemlidir.^1,2

Frengi (Sifiliz) Tedavisi Nasıl Olur?

Frengi, erken evrede tespit edildiğinde ve uygun şekilde tedavi edildiğinde basitçe iyileştirilebilen bir hastalıktır. Tüm evrelerde tercih edilen tedavi, penisilin adlı antibiyotiktir. Bu ilaç, sifilize neden olan bakteriyi öldürebilir. Penisiline alerjiniz varsa doktorunuz başka bir antibiyotik önerebilir. İlk, ikinci veya erken evre latent sifiliz için önerilen tedavi, tek bir penisilin enjeksiyonudur. Sifilizi bir yıldan uzun süredir taşıyorsanız ek dozlara ihtiyacınız olabilir. "Frengi tedavisi ne kadar sürer?" sorusunun yanıtı ise enfeksiyonun evresine ve tedaviye verilen yanıta bağlı olarak değişiklik gösterebilir ancak tedavi genellikle birkaç hafta içinde etkili olur. Tedavi sonrası hekim kontrolünde düzenli kan testleri ve muayenelerle tedavinin başarısı izlenmelidir.¹

Frengi (Sifiliz) Enfeksiyonundan Korunma Yolları

Frengi enfeksiyonundan korunmak hem bireysel sağlığı korumak hem de hastalığın yayılmasını engellemek için önemlidir. Aşağıdaki yöntemler, frengi riskini azaltmanıza yardımcı olabilir:

• Vajinal veya anal seks yaparken kondom kullanımı, frengi dahil birçok cinsel yolla bulaşan enfeksiyonun önlenmesinde etkilidir. Oral seks sırasında, penisin üzerine kondom veya vajinayı kapatacak lateks ya da plastik bir kare (dam) kullanılması önerilir.³
• Eğer siz veya partneriniz frengi tedavisi görüyorsanız, enfeksiyonun tamamen yok edilmesi ve başkalarına bulaşmasının önlenmesi için tedaviyi tamamlamak kritik öneme sahiptir.³
• Cinsel oyuncaklar kullanıyorsanız, bunları başkalarıyla paylaşmamalısınız. Eğer birden fazla kişi tarafından kullanılacaksa, her kullanımdan önce oyuncakların yıkanması ve yeni bir kondom ile kaplanması gerekir.³

Bu önlemler, sifiliz enfeksiyonu riskini azaltmanın yanı sıra genel olarak cinsel sağlığı korumaya da katkı sağlar. Özellikle cinsel yolla bulaşan hastalıkların yaygın olduğu toplumlarda bu tür korunma yöntemlerinin benimsenmesi, halk sağlığı için büyük önem taşır.³

Frengi hakkındaki rehberimizi okudunuz. “HPV Aşısı Neden Yapılır?” gibi farklı sorularınızın yanıtı için içeriğimizi okuyabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.

Kaynakça

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/syphilis/symptoms-causes/syc-20351756
• https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4622-syphilis
• https://www.nhs.uk/conditions/syphilis/#:~:text=white%20or%20grey%20warty%20growths,high%20temperature%2C%20headaches%20and%20tiredness
• https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/syphilis#:~:text=population%20(1).-,Transmission,to%202%20years%20after%20infection
• https://www.health.state.mn.us/diseases/syphilis/about.html#risk